1)4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Kimleri Kapsar?
–Türkiye’de bağımlı çalışan yabancıları
-Türkiye’de bağımsız olarak çalışan yabancıları
-Türkiye’de bir işveren yanında meslek eğitimi gören yabancılar
-Türkiye’de yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişiler
Bu kanun kapsamına girmektedir.
Bağımlı çalışan yabancı; gerçek/tüzel kişiliği haiz bir/birden fazla işveren emrinde ücret, aylık, komisyon ve benzeri karşılığı çalışan yabancıdır.
Bağımsız çalışan yabancı; başka şahısları istihdam etsin veya etmesin kendi adına ve hesabına çalışan yabancı demektir.
2)Çalışma İzni Başvurusu Yurtdışından Yapılırmı?
Çalışma izni başvurusu yurtdışından yapılabilir ancak elektronik ortamda yapılması zorunluluğu getirilmiştir.
Yabancılar, uyruğunda bulundukları veya daimi ikamet ettikleri ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine başvuru yaparlar. Yabancının temsilciliğe başvuru tarihini takip eden 10 iş günü içerisinde işverenin elektronik başvurunun yapılması ve başvuru için istenilen belgelerin Bakanlığa ulaştırılması gerekir.
3)Çalışma İzni Başvurusu Yurtiçinden Yapılırmı?
Yurtiçinden sadece, en az 6 ay süreli ikamet izni olan ve bu süresi sona ermemiş olan yabancılar veya bunların işverenleri/avukatları, başvurularını doğrudan Bakanlığa yapabilirler.
Başvuru için istenilen belgelerin yapılan elektronik başvuruyu takip eden 6 işgünü içerisinde Bakanlığa ulaştırılması gerekir.
4) Çalışma İzni Türleri Nelerdir?
YÇHİK kapsamında 4 çalışma izni türü bulunur;
-Süreli Çalışma İzni
-Süresiz Çalışma İzni
-Bağımsız Çalışma İzni
-İstisnai Çalışma İzni
5) Süreli Çalışma İzni Nedir, Nasıl Alınır?
4817 sayılı YÇİHK. m.5 hükmü ile açıklanmıştır, buna göre ‘süreli çalışma izni’ yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok 1 yıl geçerli olmak üzere verilir.
1 yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi 2 yıl daha uzatılabilir.
3 yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere, çalışma izninin süresi 3 yıl daha uzatılabilir.
6) Süresiz Çalışma İzni Nedir, Nasıl Alınır?
4817 sayılı YÇİHK. m.6 hükmü uyarınca, ‘Süresiz Çalışma İzni’ Türkiye’de en az 8 yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam 6 yıllık kanuni çalışması olan yabancılara,iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve belirli bir işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın verilebilir.
7) Bağımsız Çalışma İzni Nedir?
‘Bağımsız Çalışma İzni’, Türkiye’de en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş yabancılara, Bakanlık tarafından verilebilen çalışma izin türüdür.
8) İstisnai Çalışma İzni Nedir, Kimler Yararlanabilir?
Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe 4817 sayılı YÇİHK m.8 ile Yönetmeliğin m.44-53 hükümleri arasında sayılan hallerde öngörülen sürelere tabi olmaksızın çalışma izni verilebilir. Bu haller;
–Türk vatandaşı ile evli olanlar; eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan yabancılar kast edilmektedir.
–Türk vatandaşı ile olan evliliği 3 yıl sürdükten sonra evliliği sona ermekle beraber Türkiye’de yerleşmiş sayılan yabancılar
–Türk vatandaşlığını seçme yoluyla kaybedenler; mülga 403 sayılı TVK. m.19,27 ve 28 hükümlerinde belirtilen kişiler kastedilmiştir.
–Eğitimini Türkiye’de tamamlayanlar
–İskan Kanunu kapsamında olanlar; ‘muhacir, mülteci veya göçebe’ statüsünde olan yabancılar kastedilmektedir.
–Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşları ile bunların eş ve çocukları; eş ve çocukları Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı olmasa dahi yararlanabilirler.
–Büyükelçilik, konsolosluk ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde görevlendirilenler ile eş ve çocukları
–Bilimsel, kültürel ve sportif amaçlarla kısa süreli gelenler; bilimsel ve kültürel amaçlarla 1 ayı aşan ve sportif amaçlarla 4 ayı aşan süre ile geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancılar kastedilmektedir.
–Kilit personel niteliğindeki yabancılar; Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşme veya ihale usulleriyle; mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin işletilmesi işlerinde ayrıca, yapım ve her türlü inşaat işinde çalıştırılacak kilit personel niteliğindeki yabancılar kastedilmektedir.
–Uluslararası koruma başvurusunda bulunan ve İçişleri Bakanlığı’nca şartlı mülteci statüsü verilen yabancı ve vatansız kişiler
9) Çalışma İzni Süresi Nasıl Uzatılır?
Çalışma izinleri, ikamet sahibi yabancılar veya bunların işverenlerinin yazılı talebi üzerine verilir ve uzatılır. Usulüne uygun olarak yapılan başvurular, belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla Bakanlık tarafından en geç 30 gün içinde sonuçlandırılır.
10) Çalışma İzninden Muaf Olunacak Haller Nelerdir?
Yönetmeliğin m.55 hükmü ile düzenlenmiştir;
-Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf tutulanların
-Daimi ikametgahları yurtdışında olup bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla 1 aydan az, sportif faaliyetler amacıyla 4 aydan az süre ile geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancıların
-Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi veya teçhizatı teslim almak veya Türkiye’de arızalanan araçların tamiri amacıyla; Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren 3 ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla gelenlerin
-Türkiye’den ihraç edilen ya da Türkiye’ye ithal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren 3 ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanlar
-Belgeli turizm işletmelerinin sınırları dışında faaliyette bulunacak fuar ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak Türkiye’ye giriş tarihinden itibaren 6 ayı geçmemek ve bu durumu ibraz edeceği belgeler ile kanıtlamak koşuluyla Türkiye’de bulunanlar
-2 yılı geçmemek ve eğitim süresiyle sınırlı olmak üzere üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak üzere gelen yabancılar
-Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında 6 ayı aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili mercilerce bildirilenlerin
-Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı’nın yürüttüğü programlar kapsamında gelecek yabancıların program süresince
-Görev süresi 8 ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi yabancıların
-Türkiye Futbol Federasyonu’nca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nce talepleri uygun bulunan yabancı futbolcular ile diğer sprocu ve antrenörlerin sözleşmeleri süresince
-‘Uygunluk Onayı Belgesi’ almış Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde görev yapan yabancı gemi adamlarının,
-Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen projelerde görevlendirilen yabancı uzmanların
Görevleri süresince çalışma izni almalarına gerek yoktur. Muafiyet süreleri uzatılamaz. Ülkeye giriş yaptıkları tarihten 30 gün içinde ve her halükarda faaliyete başlamadan önce emniyet makamlarına bildirerek ikamet tezkeresi almak zorundadırlar.
11) Çalışma İzni Talebi Hangi Durumlarda Reddedilir?
YÇHİK. m.14 hükmü uyarınca,
Çalışma izni veya çalışma izninin uzatılması istemi;
– İş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler ve istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişikliklerinin çalışma izni verilmesine elverişli olmaması,
– Başvurulan iş için ülke içinde, 4 haftalık süre içerisinde o işi yapacak aynı niteliğe sahip kişinin bulunması,
– İçişleri Bakanlığının olumsuz görüş bildirmesi,
– Yabancının çalışmasının millî güvenlik, kamu düzeni, genel asayiş, kamu yararı, genel ahlâk ve genel sağlık için tehdit oluşturması, Hallerinde reddedilir.
12) Çalışma İzin Taleplerinin Reddine Karşı Yargı Yolu Varmıdır?
Bakanlığın verdiği çalışma izni verilmesi ya da uzatılması talebinin reddi kararlarına karşı, ilgililer/yasal temsilci tarafından tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde itiraz edilebilir. İtirazın reddi halinde, idari yargı yoluna başvurulabilir.
Danıştay, çalışma izni talebi reddedilirken, idarece ihtiyacın Türk vatandaşlarından ne oranda karşılanabildiği hususunun ve ayrıca, ikamet izni bakımından veya çalışma izni verilmemesine dayanak alınabilecek nitelikte başkaca somut bilgi ve belgelerin davalı idarece ortaya konulamaması,‘red işleminin iptali’ sayılmaktadır.
13) Çalışma İzni Alınmamasının Cezai Yaptırımı Varmıdır?
YÇHİK m.21 hükmü ile düzenlenmiştir;
– Bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 250 Türk Lirası idarî para cezası verilir.
– Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya 500 Türk Lirası idarî para cezası verilir.
– Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekillerine her bir yabancı için 5000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu durumda, işveren veya işveren vekili yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır.
-Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda sayılan fiillerin tekrarı hâlinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.
-Bu Kanuna göre verilmiş çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya 2000 Türk Lirası idarî para cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerlerinin Bakanlık bölge müdürlerince kapatılması kararı alınarak, bu kararın uygulanması için durum ilgili valiliğe bildirilir.
-Tekrarı hâlinde, varsa işyeri veya işyerlerinin kapatılmasının yanı sıra idarî para cezası bir kat artırılarak uygulanır.