BOŞANMA DAVASI NEREDE VE NASIL AÇILIR?

Boşanma; tarafların ortak bir hayat sürdürme arzusunun bir şekilde ortadan kalkmasıyla ortaya çıkan hukuki bir süreçtir. Boşanma davası; Türk Hukuku’nun uygulanacağı durumlarda kanunlara göre görevli olan Mahkemede açılmalıdır. Görevli Mahkeme Aile Mahkemeleri’dir. Boşanma davası; anlaşmalı yahut çekişmeli olarak sürebilmektedir.

ANLAŞMALI BOŞANMA

Anlaşmalı boşanma; Aile Mahkemesinde açılmalıdır. Yetki bakımından ise; boşanma davası ‘’kesin yetki’’ kuralına tabi olmadığından herhangi bir adliyede anlaşmalı boşanma davası açmak mümkündür.

Anlaşmalı boşanma davası açabilmek için bir protokolün varlığı aranmaktadır. Taraflar; imzaladıkları bir protokolle birlikte, herhangi bir adliyedeki Aile Mahkemesine müracaat ederek hukuki süreci başlatabilirler.

ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASINDA DURUŞMA GERÇEKLEŞİR Mİ? TARAFLAR DURUŞMAYA KATILMAK ZORUNDA MIDIR?

Türk hukukuna göre; duruşma gerçekleşmeksizin boşanma kararı verilmesi mümkün değildir. Bu nedenle; boşanma davaları mutlaka duruşmalı olmaktadır.

Aile Mahkemesi; anlaşmalı boşanma halinde tarafların bizzat duruşmada hazır olmasını talep etmektedir. Bu nedenle; taraflardan birin Türk vatandaşı olmadığı yahut Türkiye’de ikamet etmediği hallerde dahi duruşmada hazır olma şartı aranmaktadır.

Hâkimin; boşanma protokolünü tarafların birlikte katıldığı bir duruşmada onaylamasıyla birlikte anlaşmalı boşanma gerçekleşmektedir.

ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?

Anlaşmalı boşanma; boşanmak isteyen tarafların duruşmada protokol doğrultusunda boşanmayı talep ettiklerini teyit etmesi halinde, tek celsede sona ermektedir.

Süre bakımından ise; kesin bir süre vermek mümkün olmamakla birlikte; anlaşmalı boşanmanın 1 ila 3 ay arasında neticelenmesi beklenmektedir.

BOŞANMA PROTOKOLÜ NASIL OLMALIDIR?

Boşanmaya esas olan protokol; Türkiye Cumhuriyet Kanunları’nın emredici hükümlerine yahut genel ahlaka aykırılık teşkil edemeyecektir. Böylesi bir durumun varlığı halinde protokol kısmen yahut tamamen hükümsüz hale gelebilecektir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA NEDİR VE ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?

Çekişmeli boşanma; boşanmak isteyen tarafların velayet, nafaka, tazminat vb. konularda bir uzlaşıya varamaması halinde oluşan bir süreçtir.

Çekişmeli boşanma davasında görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir. Ancak yetki bakımından; anlaşmalı boşanma davasının aksine yetki kuralına dikkat etmek gerekmektedir. Yetkili Mahkeme;

Davalı tarafın yerleşim yeri aile mahkemesi,
Davacı tarafın yerleşim yeri aile mahkemesi ve
Boşanmak isteyen eşlerin son 6 aydan beri ikamet ettikleri yerdeki aile mahkemesi olmaktadır.

TARAFLAR BOŞANMA DAVASI AÇARKEN HERHANGİ BİR GEREKÇE SUNMAK ZORUNDA MIDIR?

Türk Hukuku’na göre; boşanma davasında anlaşmalı ya da çekişmeli olması fark etmeksizin herhangi bir gerekçe göstermeden boşanmak mümkün olmamaktadır.

Boşanma sebepleri; Türk Medeni Kanunu’nda sayılmıştır. Kanuna göre boşanma sebepleri şunlardır:

Zina
Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış
Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
Terk
Akıl hastalığı
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA DURUŞMA YAPILIR MI? TARAFLARIN DURUŞMAYA KATILMASI GEREKİR Mİ?

Kural olarak; boşanma davasını taraflar bir avukat olmaksızın bizzat açabilir ve takip edebilirler. Ancak boşanma davalarında hukuki sürecin yürütülmesi oldukça karmaşık bir iş olduğundan uzmanlık gerektirmektedir. Bu nedenle bir avukata vekâlet verilerek avukat vasıtasıyla işin yürütülmesi tavsiye edilmektedir.

Anlaşmalı boşanma davasının aksine çekişmeli boşanma davasında; tarafların bir avukat tutması halinde duruşmaya katılma yahut yazışmaları takip etme zorunluluğu bulunmamaktadır.

Avukatlar; müvekkilleri adına her türlü talep ve beyanı çekişmeli boşanma davasında ileri sürebilirler.

YABANCI ÜLKE VATANDAŞLARI TÜRKİYE’DE BOŞANMA DAVASI AÇABİLİR Mİ?

Türkiye Mahkemelerinde boşanma davası açabilmek için Türk vatandaşı olma koşulu aranmamaktadır. Buna göre; Türk vatandaşı olmayan bir yabancı; Türk vatandaşı olan eşine karşı boşanma davası açabilecektir.

Aynı şekilde; eşlerden her ikisinin de Türk vatandaşı olmadığı durumda, bazı şartların varlığı halinde Türk Mahkemelerinde boşanma davası açmak mümkündür.

Örneğin; eşler Türk vatandaşı olmamakla birlikte, yerleşim yeri Türkiye’de ise pekâlâ Türkiye’de anlaşmalı ya da çekişmeli boşanma davası açmak mümkün olmaktadır.

Ancak eşlerin Türk vatandaşı olmaması ve Türkiye’de yerleşim yeri bulunmaması halinde boşanma davası açıp açamayacağı tartışmalı bir husustur. Yaygın görüş; böylesi bir durumda yabancıların Türkiye Mahkemelerinde boşanma davası açamayacağı yönündedir.

YABANCI İLE OLAN EVLİLİKLERDE HANGİ ÜLKENİN HUKUKUNA GÖRE BOŞANMA GERÇEKLEŞECEKTİR?

Eşlerden en az birinin yabancı olduğu durumlarda; Türkiye’de boşanma davası açılsa dahi, hangi ülkenin hukuk kurallarına göre boşanma davasının görüleceği oldukça sık sorulan bir soru olmaktadır.

Bu husus; Türkiye Cumhuriyeti kanunlarınca düzenlenerek hükme bağlanmıştır. 5178 sayılı MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN’a göre;

‘’ Evlilik ve genel hükümleri

MADDE 13 – (1) Evlenme ehliyeti ve şartları, taraflardan her birinin evlenme anındaki millî hukukuna tâbidir.

(2) Evliliğin şekline yapıldığı ülke hukuku uygulanır.

(3) Evliliğin genel hükümleri, eşlerin müşterek millî hukukuna tâbidir. Tarafların ayrı vatandaşlıkta olmaları hâlinde müşterek mutad mesken hukuku, bulunmadığı takdirde Türk hukuku uygulanır

Örneğin; Türkiye’de ikamet eden Rusya Federasyonu vatandaşı eşlerin boşanma davası Türkiye’deki Aile Mahkemelerinde görülebilecektir. Ancak boşanma davasında eşlerin müşterek milli hukuku olan Rus Hukuku uygulanacaktır.

Örneği değiştirecek olursak; Türkiye’de yaşamakta olan bir Türk vatandaşı ile bir Rusya Federasyonu vatandaşının Türkiye’de boşanma davası açması halinde, müşterek bir milli hukuk bulunmadığından tarafların birlikte ikamet etmekte olduğu ülke hukuku uygulanacaktır. Bu örnekte; boşanma davası Türk Hukuk kurallarına göre görülecektir.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ VATANDAŞI OLAN EŞ İLE BOŞANAN TARAF TÜRKİYE’DE İKAMET ETMEYE DEVAM EDEBİLİR Mİ?

Türk vatandaşı ile evli olan yabancı aile ikamet iznine sahip olmaktadır. Boşanma halinde ise aile birliği ortadan kalktığından yabancının aile ikamet izni iptal edilmektedir. Bu durumda Türk ile evli olan yabancı ülke vatandaşı eşin Türkiye’de ikamet etmesi mümkün olmamaktadır.

Ancak bazı durumlarda Türkiye Cumhuriyeti kanunları; boşanma halinde yabancı eşin Türkiye’de ikamet etmesine olanak tanımaktadır. Örneğin, Türk vatandaşı biriyle evli olup en az 3 yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de yaşayan yabancı eş kısa dönem ikamet izniyle Türkiye’de kalmaya devam edebilmektedir.

BOŞANMA HALİNDE EŞLERİN MALVARLIKLARI NASIL PAYLAŞILMAKTADIR?

Boşanma halinde; evlilik birliği içerisinde edinilen menkul yahut gayrimenkul malların paylaşımının nasıl yapılacağı sıklıkla sorulan ve cevabı merak edilen bir sorudur.

Sorunun cevabının tespitinde öncelikle ele alınması gereken husus malın hangi tarihte edinildiği olmaktadır. Zira yeni Türk Medeni Kanunu 01.01.2002 tarihinde yürürlüğü girmiş ve bu tarih mal paylaşımı açısından milat sayılmıştır.

01.01.2002 tarihinden önceki yasal mal rejimi ‘’mal ayrılığı rejimi’’ olduğundan, bu tarihten önce edinilen mallar hangi eşin üzerineyse boşanma halinde mal onun sayılmaktadır.

01.01.2002 tarihinden sonra ise yasal mal rejimi olarak ‘’edinilmiş mallara katılma rejimi’’ kabul edilmiştir. Mevcut yasal mal rejimine göre; bazı istisnalar haricinde, evlilik birliği içerisinde edinilen her türlü malvarlığı eşler tarafından yarı yarıya paylaşılmaktadır.