Şirketler ve Ticaret Hukuku, iş dünyasındaki faaliyetleri düzenleyen ve işletmelerin kuruluşundan, yönetimine, birleşmelerine/ayrılmalarına, iflaslarına ve genel ticari işlemlere kadar bir dizi hukuki konuyu kapsayan bir hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, ticari işletmelerin işleyişini düzenlemeyi amaçlar ve işletmelerin ve iş insanlarının haklarını, sorumluluklarını ve yükümlülüklerini belirler.

Şirketler ve Ticaret Hukuku’nun bazı temel konuları;

Şirket Türleri: Ticaret hukuku, farklı şirket türlerini düzenler. Bunlar arasında anonim şirketler, limited şirketler, kooperatifler, şahıs şirketleri gibi çeşitli tipler bulunur.

Şirket Kuruluşu: Ticaret hukuku, bir işletmenin nasıl kurulabileceğini ve gerekli adımları belirler. Şirketin tescili, ana sözleşme hazırlığı gibi konular bu kapsamdadır.

Şirket Yönetimi: İşletmelerin yönetim organlarını (örneğin yönetim kurulu) ve bu organların görevlerini düzenler. Yöneticilerin sorumlulukları ve yetkileri de bu kapsamda yer alır.

Ortaklık ve Hisse Devirleri: Ticaret hukuku, şirket hisselerinin devrini, ortaklık değişikliklerini ve hissedarlar arasındaki ilişkileri düzenler.

Birleşme ve Devralmalar: Ticaret hukuku, şirketlerin birleşme ve devralma işlemlerini ve bu işlemlerin hukuki yönlerini düzenler.

İflas ve Tasfiye: Ticaret hukuku, şirketlerin mali zorluklarla karşılaştığında iflas prosedürlerini ve tasfiye süreçlerini belirler.

Rekabet Hukuku: Şirketlerin rekabetini düzenler ve haksız rekabeti, tekel oluşturmayı ve pazar manipülasyonlarını engellemeyi amaçlar.

Ticari Sözleşmeler: İşletmeler arasındaki ticari sözleşmeleri düzenler ve tarafların haklarını ve yükümlülüklerini belirler.

Ticaretin Düzenlenmesi: Ticaret hukuku, reklam, tüketici hakları, ürün güvenliği gibi ticaretle ilgili genel düzenlemeleri içerir.

Fikri Mülkiyet ve Ticaret Hukuku: Marka, patent, telif hakkı gibi fikri mülkiyet haklarıyla ilgili konuları da içerir.

Şirketler ve Ticaret Hukuku, iş dünyasındaki değişen ihtiyaçlara göre sürekli olarak güncellenen ve yenilenen bir hukuk dalıdır. İşletmeler, ticaret hukukuna uygun olarak faaliyet göstererek yasal düzenlemelere uyum sağlamalıdır.

Türk Şirket Türleri ve Özellikleri

Türkiye’de ticaret hukuku altında çeşitli şirket türleri bulunmaktadır. Her bir şirket türünün kendine özgü özellikleri, avantajları ve sınırlamaları vardır. Adi Şirket TBK’nın 620 vd. maddelerinde bir sözleşme türü olarak düzenlenmiştir. Ticari hayatı düzenleyen Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş bulunan şirketlere “ticaret şirketleri” denilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’ndaki 124. Maddedeki düzenlemede de görüleceği üzere 5 farklı ticaret şirketi vardır.

Anonim Şirket (A.Ş.): Anonim şirket, en az 5 kişi tarafından kurulabilir. Sermaye payları hisse senetleri ile temsil edilir. Sermaye payları belli bir nominal değere sahiptir. Ortaklar, şirketin borçlarından sınırlı olarak sorumludur. Anonim şirketler büyük yatırımlar için sıklıkla tercih edilir. İşleyişinde daha büyük bir esneklik ve uzman yönetim olanağı sağlar.

Limited Şirket (Ltd. Ş.): Limited şirket, en az 1 gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulabilir. Sermaye payları “pay” olarak adlandırılır ve değeri belirsizdir. Ortaklar, şirket borçlarından dolayı sınırlı sorumluluk taşır. Limited şirketler, daha küçük ve ortaklığın daha az karmaşık olduğu işler için uygun olabilir.

Kollektif Şirket: En az 2 gerçek kişi tarafından kurulabilir. Ortaklar, şirket borçlarından sınırsız ve müştereken sorumludur. Bu tür şirketlerde, ortakların birbirine güveni ve işbirliği önemlidir.

Komandit Şirket: En az 1 komandite ortak (sınırsız sorumlu) ve 1 komanditer ortak (sınırlı sorumlu) tarafından kurulabilir. Komandit şirketlerde, komanditer ortakların borçları sınırlıdır, ancak komandite ortaklar sınırsız sorumluluk taşır.

Kooperatif: Ekonomik veya sosyal çıkarları olan gerçek veya tüzel kişilerin gönüllü olarak bir araya gelerek oluşturduğu bir işletmedir. Üyelerin katılımı ve işbirliği esasına dayanır.

Adi Ortaklık: En az 2 gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulabilir. Adi ortaklık, ticari bir işletmeyi birlikte yürütmeyi amaçlar. Ortaklar sınırsız sorumlu olurlar.

Serbest Meslek Ortaklığı: Hukuk, tıp, mühendislik gibi serbest meslek sahiplerinin bir araya gelerek oluşturduğu bir ortaklıktır. Ortaklar, kendi mesleklerinin gerektirdiği uzmanlıkla faaliyet gösterirler.

Her bir şirket türünün kuruluşu, yönetimi, sermaye yapısı, sorumlulukları ve vergi durumu gibi farklı özellikleri bulunur. Şirket türünü seçerken işletmenin büyüklüğü, faaliyet alanı, ortak sayısı, sermaye miktarı gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Şirketlerin Vergi Oranları

Vergi Türleri, Türkiye’de işletmelerin ödeme yükümlülüklerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Vergi Oranları ve Uygulama Detayları, Türk Vergi Kanunu’na ve ilgili mevzuatlara tabidir. Türkiye’de Şirket Vergileriyle ilgili Genel Bilgiler:

1.Şahıs Şirketleri (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler):

Gelir Vergisi: Şahıs şirketlerinde işletme sahibinin geliri, şirketin geliri olarak kabul edilir ve şahıs gelir vergisine tabi tutulur. Vergi oranları kişinin gelirine göre değişebilir, farklı dilimlerde uygulanır.

Muhtasar Beyanname: İşveren olarak çalışanlar, çalışanlarına ödedikleri maaşlardan gelir vergisi kesintisi yapmak ve bu kesintiyi ilgili mercilere bildirmek zorundadır.

2.Anonim Şirketler ve Limited Şirketler (Kurumlar):

Kurumlar Vergisi: Anonim şirketler, limited şirketler, kooperatifler ve diğer kurumlar kurumlar vergisine tabidirler. Kurumlar vergisi, yıllık kazanç üzerinden hesaplanır ve oranı genellikle %20’dir. Ancak bazı teşvikler ve istisnalar mevcut olabilir.

Geçici Vergi: Kurumlar, yıllık kazançlarına göre geçici vergi öderler. Geçici vergi, yıllık kazancın 3 ayda bir ödenmesini sağlar. Gelirin gerçek değeri belirlendikten sonra, bu ödeme yıllık kurumlar vergisinden mahsup edilir.

KDV (Katma Değer Vergisi): Şirketler, mal ve hizmet satışlarının üzerine KDV eklerler. Ancak aldıkları mal ve hizmetlerden KDV indirimi yapabilirler. KDV oranları mal ve hizmet türüne göre farklılık gösterir ve genellikle %1 ile %18 arasında değişir.

Damga Vergisi: Şirketler, ticari işlemlerde veya sözleşmelerde yer alan belgeler için damga vergisi öderler. Bu vergi, sözleşme değerine göre değişir.

Yukarıda verilen bilgiler, Türkiye’deki işletmelerin Genel Vergi Yükümlülüklerini anlatmaktadır. Ancak Vergi Kanunları ve Oranları duruma ve zamana göre değişebilir ve özel durumlar farklı kurallar gerektirebilir.